Ένα από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα που θα ταλαιπωρήσουν τις περισσότερες γυναίκες σε κάποια φάση της ζωής τους είναι οι κολπίτιδες. Η κολπίτιδα μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία αλλά είναι πιο συχνή στα αναπαραγωγικά χρόνια μιας γυναίκας.
Ο όρος κολπίτιδα σημαίνει φλεγμονή του γυναικείου κόλπου. Συχνά δεν πρόκειται μόνο για κολπίτιδα αλλά και για αιδοιοκολπίτιδα (φλεγμονή του αιδοίου) ή συνοδεύεται από τραχηλίτιδα (φλεγμονή του τραχήλου).
Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω ζέστης και υγρασίας υπάρχει έξαρση του φαινομένου ενώ είναι συχνή και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Ο γυναικείος κόλπος είναι μια από τις πιο ευαίσθητες περιοχές του γυναικείου σώματος.
Φυσιολογικά έχει τη δική του χλωρίδα στην οποία επικρατούν οι γαλακτοβάκιλλοι ή αλλιώς κολποβακτηρίδιο Döderlein. Το Döderlein πήρε το όνομά του από το γυναικολόγο του Μονάχου Albert Döderlein, ο οποίος ανακάλυψε την ύπαρξή του στην κολπική χλωρίδα των υγιών γυναικών το 1892. Η παρουσία οιστρογόνων που παράγονται στη διάρκεια του κύκλου ενθαρρύνει την ανάπτυξη γαλακτοβάκιλλων.
Οι γαλακτοβάκιλλοι είναι ο φυσιολογικός ''κάτοικος'' του κόλπου κι έχουν προστατευτικό ρόλο καθώς αναστέλλουν την ανάπτυξη των μικροβίων που εισέρχονται στον κόλπο. Δρουν δηλαδή σαν ένας φυσικός φραγμός κάνοντας όξινο το περιβάλλον του κόλπου που κατά τα άλλα, λόγω ζέστης και υγρασίας, είναι ιδανικό για ανάπτυξη μικροβίων.
Σε κολπίτιδα μπορεί να οδηγήσει μια οποιαδήποτε αλλαγή στη φυσιολογική χλωρίδα του κόλπου που έχει ως αποτέλεσμα να επικρατήσει κάποιος μικροοργανισμός, όπως μύκητας, τριχομονάδα, Gardnerella κλπ. Έτσι καταστάσεις όπως χρήση αντιβιοτικών, μείωση της άμυνας του οργανισμού, στρες, στενά ρούχα, μη τήρηση σωστών κανόνων υγιεινής για την περιοχή καθώς και ορμονικές αλλαγές στην εγκυμοσύνη, το θηλασμό, την εμμηνόπαυση διαταράσσουν τη φυσιολογική χλωρίδα και προδιαθέτουν σε κολπίτιδα.
Τα συμπτώματα της κολπίτιδας περιλαμβάνουν αίσθημα καύσου και κνησμό στον κόλπο και στο αιδοίο, ερυθρότητα και αύξηση της ποσότητας των κολπικών υγρών καθώς και αλλαγή στο χρώμα και στην οσμή τους. Συχνά παρατηρείται πόνος κατά την επαφή (δυσπαρευνία) και κατά την ούρηση (δυσουρία).
Για τη διάγνωση της κολπίτιδας ο γυναικολόγος παίρνει δείγμα των κολπικών εκκρίσεων με ειδικούς βαμβακοφόρους στυλεούς το οποίο εξετάζεται στο εργαστήριο σε ειδικές καλλιέργειες (καλλιέργεια κολπικού υγρού) στις οποίες θα ανιχνευθούν ενδεχομένως παθογόνοι μικροοργανισμοί ενώ θα γίνει και αντιβιόγραμμα που θα βοηθήσει στη χορήγηση της κατάλληλης θεραπείας.
Η θεραπεία είναι στην ουσία θεραπεία του αίτιου που προκάλεσε την κολπίτιδα. Στη φαρέτρα μας έχουμε είτε αγωγή από το στόμα είτε κολπικά υπόθετα και ενδοκολπικές κρέμες. Αυτά τα σκευάσματα είναι αντιβιοτική και αντιμυκητιασική θεραπεία ενώ σε ατροφική κολπίτιδα χρησιμοποιούνται οιστρογόνα καθώς και ενυδατικά gel.
Τα κυριότερα αίτια της κολπίτιδας μπορεί να είναι :
Οι τρεις συχνότερες καταστάσεις που σχετίζονται με την κολπική υπερέκκριση είναι η βακτηριακή κολπίτιδα, η μυκητίαση και η τριχομοναδική κολπίτιδα.
Είναι μια πολυμικροβιακή λοίμωξη που χαρακτηρίζεται από την απουσία γαλακτοβακίλλων που παράγουν υπεροξείδιο του υδρογόνου και την υπερανάπτυξη αναερόβιων μικροβίων.
Αποτελεί την κύρια αιτία κολπικής υπερέκκρισης ή κακοσμίας και μπορεί να είναι είτε παροδική είτε να διαρκέσει μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Το βασικό σύμπτωμα είναι αυξημένη ποσότητα εκκρίσεων με χαρακτηριστική οσμή αμίνns ("δίκην ψαριού", σαν χαλασμένο ψάρι). Οι εκκρίσεις συνήθως είναι αραιές, ομοιογενείς με σκούρο ή ανοιχτό κίτρινο – γκρι χρώμα.
Υπολογίζεται ότι περίπου τα ¾ των γυναικών θα έχουν τουλάχιστον ένα επεισόδιο αυτής της μορφής κολπίτιδας και σχεδόν οι μισές δύο ή περισσότερα κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Προκαλείται κυρίως από την Candida Albicans.
Η μυκητιασική αιδοιοκολπίτιδα μπορεί να έχει τη μορφή της ασυμπτωματικής αποίκησης αλλά και να παρουσιάζει σοβαρά συμπτώματα. Οι συμπτωματικές γυναίκες παρουσιάζουν κνησμό, καύσο, ερυθρότητα, δυσπαρευνία, τσούξιμο στην ούρηση και λευκόχροες παχύρρευστες εκκρίσεις από τον κόλπο που όμως δεν έχουν δυσάρεστη οσμή.
Είναι νόσος κυρίως της αναπαραγωγικής ηλικίας (όταν τα επίπεδα των οιστρογόνων άρα και η έκκριση γλυκογόνου είναι υψηλή), με έξαρση τους θερινούς μήνες, ενώ δεν θεωρείται σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα γιατί οι μύκητες βρίσκονται υπό φυσιολογικές συνθήκες στο περιβάλλον του κόλπου αλλά και γιατί βρίσκονται και σε γυναίκες που δεν είναι σεξουαλικά ενεργές.
Οφείλεται σε ένα αναερόβιο πρωτόζωο, την τριχομονάδα (Trichomonas vaginalis) και θεωρείται σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα.
Επηρεάζει τις γυναίκες και τους άνδρες όμως τα συμπτώματα είναι συχνότερα στις γυναίκες. Οι άνδρες μολύνονται κυρίως από μολυσμένες γυναίκες ενώ οι γυναίκες μπορούν να κολλήσουν από μολυσμένους άνδρες ή γυναίκες.
Παρά το γεγονός ότι η τριχομοναδική κολπίτιδα είναι βασικά νόσος που μεταδίδεται κατά το σεξ, υπάρχουν και άλλοι τρόποι μετάδοσης του παράσιτου καθώς οι τριχομονάδες μπορούν να μεταδοθούν όταν οι γεννητικές περιοχές έρθουν σε επαφή με υγρά ή βρεγμένα αντικείμενα όπως πετσέτες, μαγιό και καθίσματα αποχωρητηρίου στα οποία υπάρχουν τριχομονάδες καθώς τα παράσιτα επιβιώνουν για 45 λεπτά εκτός του ανθρώπινου σώματος.
Στις γυναίκες η συχνότερη εστία μόλυνσης είναι ο κόλπος ενώ στους άνδρες είναι η ουρήθρα.
Οι γυναίκες με τριχομοναδική κολπίτιδα ενδέχεται να παρουσιάζουν ανώμαλη κολπική υπερέκκριση με λευκοκίτρινο χρώμα και ιδιαίτερα άσχημη οσμή, κνησμό και αίσθημα καύσου κατά την επαφή. Θεραπεία θα πρέπει να λαμβάνουν και οι σεξουαλικοί σύντροφοι για να προληφθεί η επανεμφάνιση των τριχομονάδων ενώ παράλληλα θα πρέπει να συστήνεται αποχή από τις σεξουαλικές επαφές μέχρι την ολοκλήρωση της.
Η ατροφική κολπίτιδα δεν προκαλείται από κάποιο μικροοργανισμό αλλά οφείλεται στην ατροφία των βλεννογόνων της περιοχής από διάφορες αιτίες. Η κολπίτιδα αυτή μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε περίοδο κατά την οποία τα επίπεδα των οιστρογόνων μιας γυναίκας είναι χαμηλά (όπως στην εμμηνόπαυση ή στην εφηβεία).
Μπορεί να προκαλέσει αυξημένες κολπικές εκκρίσεις και ερεθισμό, ξηρότητα, κνησμό και καύσο.
Η ατροφική κολπίτιδα θεραπεύεται με οιστρογόνα σε μορφή αλοιφής ή κολπικών υπόθετων σε περιπτώσεις έντονων συμπτωμάτων και όταν δεν υπάρχουν αντενδείξεις.
Στην καθημερινή πρακτική και επί απουσίας αντενδείξεων χρησιμοποιούμε κολπικά απλικατέρ με gel που περιέχουν υδρόφιλα πολυμερή, υαλουρονικό οξύ, εκχυλίσματα χαμομηλιού & αλόης (χωρίς δηλαδή φαρμακευτική ουσία).