Είναι η διαδικασία που οδηγεί στην έξοδο του εμβρύου και του πλακούντα διαμέσου του γεννητικού σωλήνα και συμβαίνει φυσιολογικά στο τέλος της εγκυμοσύνης. Μια φυσιολογική τελειόμηνη κύηση μπορεί να διαρκέσει θεωρητικά από 37 έως 42 εβδομάδες και σχεδόν το 80% των εγκύων γεννάνε σε αυτό το χρονικό διάστημα.
Ο ακριβής μηχανισμός έναρξης του τοκετού εξακολουθεί, παρά τις διάφορες έρευνες, να παραμένει άγνωστος. Διάφοροι βιοχημικοί μηχανισμοί, οι οποίοι ρυθμίζονται από την εμβρυοπλακουντιακή μονάδα, ενέχονται στην έναρξη του τοκετού, παράγονται δηλαδή χημικές ουσίες οι οποίες δίνουν το έναυσμα για την έναρξη του τοκετού.
Εμπλέκονται ουσίες όπως η προγεστερόνη, η οξυτοκίνη και άλλες όπως οι προσταγλανδίνες που γνωρίζουμε ότι προωθούν τον τοκετό και οι οποίες εκκρίνονται ή ξεκινούν να δρουν μέσω βιοχημικής "επικοινωνίας" εμβρύου - πλακούντα.
Ο τοκετός χωρίζεται σε τρία στάδια, το στάδιο της διαστολής (1ο στάδιο), το στάδιο της εξώθησης (2ο στάδιο) και το στάδιο της υστεροτοκίας (3ο στάδιο).
Το πρώτο στάδιο ή στάδιο διαστολής χωρίζεται σε δυο φάσεις, τη λανθάνουσα φάση κατά τη διάρκεια της οποίας παρατηρείται προοδευτική εξάλειψη του τραχήλου και η διαστολή φτάνει μέχρι τα 3 εκ. και την ενεργό φάση κατά την διάρκεια της οποίας παρατηρείται ταχύτερη διαστολή του τραχήλου και αυξημένος ρυθμός καθόδου του εμβρύου. Η ενεργός φάση ξεκινά από το τέλος της λανθάνουσας φάσης μέχρι η διαστολή να φτάσει τα 10 εκ. Οι συστολές στην ενεργό φάση είναι περίπου κάθε 3 λεπτά (τρεις το δεκάλεπτο). Η διάρκεια του σταδίου αυτού μπορεί να κρατήσει αρκετές ώρες στην πρωτοτόκο ενώ σε πολυτόκο κρατάει λιγότερο.
Το δεύτερο στάδιο ή στάδιο εξώθησης ξεκινάει με την συμπλήρωση της τελείας διαστολής του τραχήλου (10 εκ.) και ολοκληρώνεται με την έξοδο του εμβρύου. Σε αυτό το στάδιο χαρακτηριστικό είναι οι εξωθητικές προσπάθειες της επιτόκου με αποτέλεσμα το έμβρυο να γλιστρήσει από την μήτρα στον κόλπο περνώντας διαμέσου των οστών της λεκάνης και να εξέλθει από το αιδοίο.
Το τρίτο στάδιο ή στάδιο υστεροτοκίας αφορά την έξοδο του πλακούντα και των υμένων που προστάτευαν το έμβρυο και επιτυγχάνεται μέσω συσπάσεων πλέον της μήτρας.
Να τονίσουμε ότι βάζουμε το μωρό πάνω στη μητέρα (skin to skin contact) ώστε να θηλάσει αμέσως μετά τη γέννηση του ακόμα και πριν κοπεί ο ομφάλιος λώρος. Έτσι ξεκινάει η δημιουργία του δεσμού μεταξύ της μητέρας και του νεογνού ενώ οι θηλαστικές κινήσεις του νεογνού πάνω στη θηλή της μητέρας είναι ένα ερέθισμα, που προκαλεί την έκκριση της ορμόνης οξυτοκίνης και επιτείνονται ακόμα περισσότερο οι συσπάσεις της μήτρας και περιορίζεται σημαντικά η απώλεια αίματος.
Μετά την έξοδο και του πλακούντα γίνεται άμεση επισκόπηση τόσο του τραχήλου, όσο και του κόλπου και του περινέου ώστε να αποκατασταθούν ενδεχόμενες ρήξεις.
Κατόπιν η λεχωϊδα παραμένει σε ειδικό δωμάτιο της αίθουσας τοκετών για ένα χρονικό διάστημα περίπου δύο ωρών. Στο διάστημα αυτό παρακολουθούνται τα ζωτικά της σημεία και η αρτηριακή της πίεση ενώ ελέγχονται και τα λόχια της.
Είναι σίγουρα η πιο ωραία στιγμή στη ζωή μιας γυναίκας και μια εμπειρία που οι άντρες δεν θα καταλάβουν ποτέ.
Η γυναίκα οφείλει να βιώνει τον τοκετό της σε κάθε στάδιο του και να μη χάνει στιγμή από τη διαδικασία που τη φέρνει πιο κοντά στη μητρότητα. Συχνά η χαρά και ο ενθουσιασμός εναλλάσσονται με την ανησυχία και το άγχος για το τελικό αποτέλεσμα. Η γυναίκα ανησυχεί για την έκβαση αυτής της εμπειρίας, την ένταση του πόνου, την υγεία του μωρού. Ωστόσο, ο φόβος δεν πρέπει να την αποδιοργανώνει στην πιο δημιουργική ώρα της ζωής της.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το σώμα της γυναίκας είναι φτιαγμένο έτσι ώστε να γεννά. Αυτό στην εποχή μας ξεχνιέται κάποιες φορές και σίγουρα οι επαγγελματίες υγείας, κυρίως οι γυναικολόγοι, έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης καθώς έχουν δυστυχώς ‘’ιατρικοποιήσει’’ τον τοκετό. Επιπλέον, ο τοκετός δεν υπήρξε ποτέ τόσο ασφαλής όσο σήμερα με την συμβολή της σύγχρονης ιατρικής στην αντιμετώπιση τυχόν προβλημάτων αλλά και διαχείρισης των ωδίνων του τοκετού.
Επίσης καθοριστικής σημασίας είναι και η ψυχική προετοιμασία της γυναίκας. Να θυμάστε πως η γέννηση του παιδιού σας είναι μια μοναδική εμπειρία που σας ανήκει αποκλειστικά και σε μεγάλο βαθμό θα πρέπει να τη βιώσετε όπως επιθυμείτε. Μεγάλη εδώ συμβολή παίζει ο μαιευτήρας και η μαία σας. Και οι δυο θα πρέπει να σας εμπνέουν εμπιστοσύνη, ασφάλεια και να ξέρετε ότι μπορείτε να τους προσεγγίσετε ανά πάσα στιγμή για οτιδήποτε προκύψει.
Η γνώση προσφέρει ανακούφιση και κάθε απορία σας πρέπει να λύνεται από το γιατρό και τη μαία σας. Μόνο έτσι βαδίζετε με ασφάλεια το μονοπάτι της εγκυμοσύνης, προετοιμάζεστε ψυχολογικά και είστε έτοιμη για τη μεγάλη μέρα.
Η προετοιμασία του σώματος με περιπάτους, κολύμβηση, yoga, pilates για εγκύους, μαθήματα ανώδυνου τοκετού, τεχνικές αναπνοής και χαλάρωσης ή αρωματοθεραπευτικό και χαλαρωτικό μασάζ βοηθούν εξαιρετικά και σε πολλά από αυτά η συμμετοχή του συζύγου είναι ιδιαίτερα σημαντική. Η έναρξη του τοκετού δε σημαίνει πάντα εισαγωγή στο μαιευτήριο. Η ίδια η γυναίκα και το περιβάλλον της μπαίνουν σε διαδικασία άγχους περιμένοντας τη γέννα, κάτι το οποίο δεν θέλουμε να συμβαίνει.
Επίσης τις ώρες του τοκετού δεν είναι απαραίτητο να είστε πάνω σε ένα κρεβάτι περιμένοντας να γεννήσετε. Με βάση πάντα τις οδηγίες του γιατρού και της μαίας σας περπατήστε στο χώρο του μαιευτηρίου, συζητήστε με το σύντροφο σας που μπορεί να παρευρίσκεται κάθε λεπτό μαζί σας και αφεθείτε σε δραστηριότητες που θα σας κάνουν να αποφύγετε την ιατρικοποίηση του τοκετού, ώστε η διαδικασία του να γίνει όσο δυνατόν πιο φυσική και ευχάριστη.
Είναι λογικό ο πόνος, το άγχος, η ανησυχία μερικές φορές να κυριαρχούν όμως θα πρέπει να σκέφτεστε ότι βαδίζετε στον πιο ωραίο προορισμό του κόσμου και τίποτα δεν πρέπει να σας αποσπάσει από το να το ζήσετε!