Τα ινομυώματα είναι πολύ συχνοί καλοήθεις όγκοι της μήτρας και εμφανίζονται σε γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία (απασχολούν συνήθως ηλικίες 22-55 ετών αν και είναι συχνότερα μετά τα 35).
Χαρακτηρίζονται και κατηγοριοποιούνται ανάλογα με το μέγεθος και κυρίως την εντόπισή τους στο τοίχωμα της μήτρας. Ανάλογα με τη θέση τους στη μήτρα, τα ινομυώματα διακρίνονται σε υποορογόνια, υποβλεννογόνια και ενδοτοιχωματικά.
Τα υποορογόνια ινομυώματα εντοπίζονται κάτω από τον ορογόνο χιτώνα, στην εξωτερική επιφάνεια της μήτρας. Εάν το μέγεθος τους αυξηθεί, μπορεί να γίνουν μισχωτά δηλαδή συνδέονται με τη μήτρα με ένα παχύ ή λεπτό μίσχο.
Τα ενδοτοιχωματικά ινομυώματα εντοπίζονται μέσα στο μυϊκό τοίχωμα της μήτρας. Συνήθως καθώς αυξάνονται επεκτείνονται προς τον ορογόνο χιτώνα στην πρόσθια ή στην οπίσθια επιφάνεια της μήτρας ή στο πλάγιο τοίχωμα της μήτρας, οπότε και επιφέρουν διαφορετικά συμπτώματα αλλά και αντιμετωπίζονται διαφορετικά.
Τα υποβλεννογόνια είναι αυτά που συνήθως δημιουργούν τα περισσότερα προβλήματα. Αυτά εντοπίζονται κάτω από το ενδομήτριο, μέσα στην κοιλότητα της μήτρας.
Τα τραχηλικά ινομυώματα αναπτύσσονται στον τράχηλο της μήτρας και είναι σπανιότερα.
Τα αίτια που προκαλούν τα ινομυώματα δεν είναι απολύτως διευκρινισμένα.
Σαφή ρόλο έχουν τα αυξημένα επίπεδα οιστρογόνων της γυναίκας. Τα οιστρογόνα φαίνεται δηλαδή ότι συντελούν στην αύξησή τους. Έτσι κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης όπου τα επίπεδα των οιστρογόνων αυξάνονται, τα ινομυώματα τείνουν να μεγαλώνουν σε μέγεθος και πολλές φορές δίνουν και συμπτώματα, ενώ στην εμμηνόπαυση λόγω του ότι τα επίπεδα των οιστρογόνων πέφτουν, τα ινομυώματα υποστρέφονται.
Επίσης, έχει παρατηρηθεί ότι εμφανίζονται περισσότερο σε παχύσαρκες γυναίκες και γυναίκες της μαύρης φυλής αλλά και σε γυναίκες των οποίων κάποιος 1ου βαθμού συγγενής έχει ήδη παρουσιάσει ινομυώματα.
Τα ινομύωματα δεν συναντώνται στη εφηβεία.
Οι περισσότερες γυναίκες που έχουν ινομυώματα δεν το γνωρίζουν διότι το μέγεθος είναι μικρό και δεν προκαλεί καθόλου συμπτώματα.
Προβλήματα μπορεί να προκληθούν από το μέγεθος, την εντόπισή τους ή τον αριθμό τους.
Συμπτώματα ύπαρξης ινομυωμάτων μπορεί να περιλαμβάνουν: αλλαγές της περιόδου (πιο πολύ αίμα, πιο συχνές περίοδοι, κράμπες στην πύελο κατά την περίοδο, κολπική αιμορραγία εκτός περιόδου), πόνο χαμηλά στην κοιλιά ή πίσω στην πλάτη.
Εάν το μέγεθος του ινομυώματος είναι μεγάλο μπορεί να πιέζει γειτονικά όργανα όπως ουροδόχο κύστη. Έτσι θα έχουμε δυσχέρεια ούρησης ή συχνοουρία. Εάν η πίεση ασκείται στο παχύ έντερο μπορεί να προκαλέσει δυσκοιλιότητα ή πόνο στο ορθό.
Τα ινομυώματα μπορεί να σχετίζονται με υπογονιμότητα και αποβολές, είτε άμεσα είτε έμμεσα. Υπάρχουν πρόσφατες μελέτες που δείχνουν ότι η αφαίρεση ινομυωμάτων, ακόμη και όταν αυτά βρίσκονται μακριά από την κοιλότητα της μήτρας, βελτιώνει σημαντικά τα ποσοστά εγκυμοσύνης σε γυναίκες με πρόβλημα σύλληψης και αποβολών.
Η διάγνωση των ινομυωμάτων γίνεται με κλινική εξέταση και κυρίως με διακολπικό υπερηχογράφημα αλλά και με αξονική ή και με μαγνητική τομογραφία.
Κατά την αμφίχειρη γυναικολογική κλινική εξέταση ο γιατρός μπορεί να βρει το μέγεθος της μήτρας αυξημένο ή να ψηλαφήσει τα ίδια τα ινομυώματα στις περιπτώσεις που είναι μεγάλα.
Πολλά ινομυώματα δεν δίνουν συμπτώματα και εντοπίζονται τυχαία στον γυναικολογικό έλεγχο ρουτίνας οπότε συμπεραίνουμε πως είναι άκρως απαραίτητο η κάθε γυναίκα να κάνει ένα διακολπικό υπερηχογράφημα μήτρας-ωοθηκών μία φορά το χρόνο.
Το υπερηχογράφημα θα αναδείξει τον αριθμό των ινομυωμάτων, το μέγεθος, και τη θέση τους στη μήτρα. Συνήθως το υπερηχογράφημα είναι αρκετά διαγνωστικό αλλά σε περίπτωση αμφιβολίας μπορεί να συστηθεί μαγνητική ή αξονική τομογραφία (συνήθως μαγνητική).
Η θεραπεία είναι είτε συντηρητική, είτε χειρουργική.
Η συντηρητική μπορεί να είναι απλή υπερηχογραφική παρακολούθηση σε περιπτώσεις που είναι μικρά σε μέγεθος και ειδικά σε γυναίκες που βρίσκονται κοντά στην εμμηνόπαυση. Σε όλες τις ηλικίες όταν δεν προκαλούν συμπτώματα και δεν αυξάνουν με πολύ γρήγορο ρυθμό, δεν παρεμβαίνουμε χειρουργικά.
Στην εποχή μας η σωστότερη αντιμετώπιση είναι η χειρουργική αφαίρεση, η οποία πλέον γίνεται σχεδόν αποκλειστικά ενδοσκοπικά, με τη λαπαροσκοπική ή και την υστεροσκοπική μέθοδο αναλόγως της εντόπισης τους. Οι συγκεκριμένες επεμβάσεις είναι μοντέρνες, χωρίς ιδιαίτερο μετεγχειρητικό πόνο, με εξαιρετικό αποτέλεσμα και νοσηλεία συνήθως μίας ημέρας.
Η ενδοσκοπική μέθοδος αυτή είναι σημαντικά καλύτερη από την κλασσική ανοιχτή ινομυωματεκτομή και τα ποσοστά κυήσεων φαίνεται να είναι μεγαλύτερα με την ενδοσκοπική μέθοδο. Tο αισθητικό αποτέλεσμα είναι άριστο ενώ η ασθενής δεν βιώνει τον πόνο της τομής, ούτε τις επιπλοκές της.
Κάθε γυναίκα πρέπει μία φορά το χρόνο να κάνει ένα διακολπικό υπερηχογράφημα μήτρας - ωοθηκών. Αν έχει ινομύωμα τότε θα πρέπει να γίνονται περισσότερα υπερηχογραφήματα, για να παρακολουθείται ο ρυθμός αύξησης του καθώς γρήγορος ρυθμός αύξησης ειδικά μετά την εμμηνόπαυση συνιστά την ύπαρξη λειομυοσαρκώματος παρά ινομυώματος, το οποίο χρήζει άμεσης αντιμετώπισης για τη ζωή της γυναίκας (σπάνιο αλλά όχι απίθανο).
Η αλματώδης εξέλιξη της γυναικολογικής ενδοσκοπικής χειρουργικής έχει αλλάξει την ιατρική αντιμετώπιση των ινομυωμάτων: αφενός ενισχύει την αναγκαιότητα της χειρουργικής θεραπείας κάνοντας την και ευκολότερη και αφετέρου παρέχει στις γυναίκες το καλύτερο αποτέλεσμα όσον αφορά σε γονιμότητα και ποιότητα ζωής.
Οι πολύποδες είναι μορφώματα που εντοπίζονται είτε στο εσωτερικό της μήτρας (ενδομητρικοί πολύποδες) είτε στον τράχηλο της μήτρας (τραχηλικοί πολύποδες).
Μπορεί να έχουν μεγάλη ευρεία βάση ή να συνδέονται με τη μήτρα μέσω ενός μίσχου (μισχωτοί πολύποδες) και το μέγεθός τους ποικίλει από μερικά χιλιοστά έως λίγα εκατοστά.
Στην πλειοψηφία τους καλοήθεις ενώ το ποσοστό εξαλλαγής τους σε καρκίνο είναι πάρα πολύ μικρό αλλά όχι ασήμαντο γι’ αυτό και πρέπει να αφαιρούνται.
Συχνά οι πολύποδες δεν προκαλούν συμπτώματα και ανακαλύπτονται τυχαία σε υπερηχογραφική εξέταση της μήτρας, ή κατά τη διάρκεια της κλινικής γυναικολογικής εξέτασης αν προβάλλουν από τον τράχηλο προς τον κόλπο.
Ο γυναικολόγος στη διάρκεια της εξέτασης μπορεί να δείξει στη γυναίκα τον τραχηλικό πολύποδα με τη βοήθεια του κολποσκοπίου.
Μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές της περιόδου όπως μικρή ελάχιστη αιμόρροια έως βαριά περίοδο (μηνορραγία), ανώμαλη κολπική αιμόρροια σε μέρες του κύκλου όπου δεν αναμένεται περίοδος ή ακόμα και ως αιμορραγία μετά την εμμηνόπαυση.
Οι πολύποδες προκαλούν υπογονιμότητα και ευθύνονται και για αποβολές σε γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία.
Η διάγνωσή τους γίνεται με διακολπικό υπερηχογράφημα και με υστεροσκόπηση.
Η διάγνωση με υπερηχογράφημα είναι πιο δύσκολη όταν γίνεται στο τέλος της παραγωγικής φάσης του κύκλου (όπου το ενδομήτριο φυσιολογικά αυξάνεται σε πάχος) ή όταν υπάρχει υπερβολική πάχυνση του ενδομητρίου (υπερπλασία).
Για το λόγο αυτό το υπερηχογράφημα πρέπει να γίνεται αμέσως μετά την περίοδο (7η – 10η ημέρα του κύκλου). Το ίδιο χρονικό διάστημα γίνεται και η υστεροσκόπηση η οποία αποτελεί και εξέταση εκλογής.
Η θεραπεία των πολυπόδων της μήτρας είναι η αφαίρεσή τους.
Αυτό γίνεται κατά τη διάρκεια της υστεροσκόπησης (μέθοδος εκλογής), καθώς έχουμε άμεση απεικόνιση του εσωτερικού της μήτρας και των πολυπόδων και έτσι μπορούμε να τους αφαιρέσουμε.
Οι πολύποδες μπορούν επίσης να αφαιρεθούν χειρουργικά με κλασική απόξεση της μήτρας όμως επειδή είναι μια τυφλή μέθοδος το ποσοστό αποτυχίας αφαίρεσης τους είναι αρκετά μεγάλο, γύρω στο 30%.
Μετά την αφαίρεσή τους αποστέλλονται προς ιστολογική εξέταση. Αν υπάρχει πολύποδας στον τράχηλο καλύτερα να αφαιρεθεί με υστεροσκόπηση, γιατί πολύ συχνά συνυπάρχει και πολύποδας στο ενδομήτριο.
Η αφαίρεση ενός πολύποδα δεν αποκλείει την πιθανότητα να εμφανίσει η γυναίκα στο μέλλον έναν νέο πολύποδα αν και με την υστεροσκόπηση το ποσοστό αυτό μειώνεται σημαντικά.